۱۰ استان مصرف‌کننده اصلی منابع آب زیرزمینی

طبق تحقیقات انجام شده، استفاده از منابع زیرزمینی برای تأمین آب در برخی استان‌ها به شدت افزایش یافته است. به عبارت دیگر، استان‌های کرمان، یزد، خراسان جنوبی، هرمزگان، همدان، خراسان رضوی، فارس، مرکزی، قم و سمنان نسبت به سایر استان‌ها بیشتر به آب‌های زیرزمینی وابستگی دارند و بیش از ۷۵ درصد آب مصرفی در این استان‌ها از آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود.

به گزارش ایسنا، بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که بیش از ۴۵ درصد آب مصرفی در کشور از طریق چاه‌ها و آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود. این وضعیت در بلندمدت باعث کاهش کیفیت آب سفره‌های زیرزمینی شده است. همچنین، در ایران، مصرف آب برای محصولات کشاورزی بین ۲.۵ تا ۳.۵ برابر میانگین جهانی است و ۸۰ درصد محصولات کشاورزی از طریق کشت آبی بدست می‌آید، در حالی که تنها ۲۰ درصد محصولات کشت دیمی هستند.

بارش سالانه در کشور بیش از ۴۰۰ میلیارد مترمکعب است، اما حدود ۳۰۰ میلیارد مترمکعب از این میزان به دلایل مختلف از جمله تبخیر قابل استفاده نیست و تنها ۱۰۰ میلیارد مترمکعب در دسترس است. از این مقدار، ۹۰ درصد برای بخش کشاورزی مصرف می‌شود. با افزایش ۱۰ درصد بهره‌وری در کشاورزی، آب مورد نیاز بخش صنعتی و آشامیدنی تأمین می‌شود.

تفاوت در میزان بارش‌ها در سراسر کشور باعث شده است که نسبت به سایر مناطق، فلات مرکزی که ۴۵ درصد جمعیت کشور در آن سکونت دارند، میانگین بارشی بالاتری با ۱۲۰ میلی‌متر دریافت کند. این تفاوت در بارش‌ها به همراه عدم بهره‌وری مناسب از منابع آب، تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد و توسعه کشور داشته است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که هر مترمکعب آب تجدیدپذیر به تقریباً چهار دلار ارزش افزوده ایجاد می‌کند و استان‌هایی که بهترین استفاده را از آب می‌کنند، در توسعه و رشد اقتصادی بهتری دست یافته‌اند.

در سال ۱۳۷۰ شمسی، میزان منابع آب تجدیدپذیر کشور حدود ۱۳۰ میلیارد مترمکعب بود که سبب شد سرانه آب کشور به میزان ۳۶۰۰ متر مکعب بر سر هر نفر برسد. اما اکنون، سرانه آب هر فرد از منابع آب تجدیدپذیر به ۱۲۰۰ متر مکعب کاهش یافته است، که نشان‌دهنده کاهش سه برابری است.

این کاهش سرانه آب در حالی رخ می‌دهد که نیاز آبی کشور به دلیل توسعه افزایشی آن افزایش یافته است. در ایران، سالانه نزدیک به ۹۸ میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌شود، که ۵۵ درصد آن توسط منابع زیرزمینی و ۴۵ درصد دیگر توسط منابع آب سطحی تأمین می‌شود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در برخی استان‌ها استفاده از منابع آب زیرزمینی به شدت افزایش یافته است. استان‌هایی مانند کرمان، یزد، خراسان جنوبی، هرمزگان، همدان، خراسان رضوی، فارس، مرکزی، قم و سمنان از آب‌های زیرزمینی بیشتری نسبت به استان‌های دیگر استفاده می‌کنند و بیش از ۷۵ درصد آب مصرفی در این استان‌ها از آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود.

در استان‌هایی مانند کرمان، یزد، خراسان جنوبی و هرمزگان، شرایط بحرانی‌تر است. به عنوان مثال، در استان کرمان تقریباً ۹۰٪ آب مورد نیاز از آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود و این باعث شده است که سطح آب زیرزمینی در این استان به طور قابل توجهی کاهش یابد. این کاهش سطح آب زیرزمینی منجر به مشکلاتی مانند فرونشست زمین، کاهش کیفیت آب، کاهش تولید کشاورزی و تحت فشار قرار گرفتن منابع آبی شده است.

برای مدیریت بهتر منابع آب، اقداماتی در حال انجام است. برنامه‌ریزی برای توسعه سدها و ساخت تأسیسات آبی مانند تأمین آب شرب و آبیاری، کاهش تلفات آب در شبکه‌های توزیع، افزایش بهره‌وری در کشاورزی و انتقال آب از مناطق فراوانی به مناطق کم آب، بخشی از اقداماتی هستند که انجام می‌شود.

به علاوه، ترویج استفاده از روش‌های بهره‌برداری بهینه از آب، افزایش آگاهی عمومی درباره مدیریت صحیح منابع آب و تشویق به استفاده اقتصادی از آب، نیز می‌تواند به بهبود وضعیت منابع آب کمک کند.

دولت نیز تلاش می‌کند تا با اجرای طرح‌ها و سیاست‌های مناسب، مدیریت بهتری برای منابع آب کشور ارائه دهد. افزایش همکاری با سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی نیز می‌تواند در بهبود وضعیت منابع آب کمک کند، به ویژه در زمینه بهره‌برداری از تکنولوژی‌های نوین مدیریت آب.

در نهایت، حفظ منابع آب و تأمین آب کافی برای نیازهای جامعه به مدیریت هوشمندانه، توجه به تغییرات آب و هوایی و استفاده بهینه از منابع آب تجدیدپذیر ضروری است. این اقدامات می‌توانند کمک کنند تا مشکلات مربوط به کمبود آب در ایران کاهش یابد و توسعه پایدار منابع آب را تضمین کنند.