پرداخت عیدی و پاداش آخر سال به کارگران: جزئیات و شیوه محاسبه

تمام کسب‌وکارها و واحدهای تحت قوانین کار ملزم به پرداخت حداقل ۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان و حداکثر ۱۵ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان عیدی و پاداش پایان سال به کارگران خود هستند. این اقدام به موجب قانون تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران، مصوب سال ۱۳۷۰ انجام می‌شود. بر اساس این قانون، حداقل میزان عیدی برابر دو برابر حداقل حقوق پایه کارگران است و حداکثر میزان عیدی نیز سه برابر حقوق پایه می‌باشد. به این ترتیب، کلیه کارفرمایان مشمول قوانین کار موظف به پرداخت مبالغ معین بر اساس این ضوابط به کارگران خود هستند. مقدار پرداختی به هر کارگر نباید از میزان معینی که از حداقل مزد روزانه قانونی برای هر یک از ۹۰ روز کارگری تجاوز کند.

لازم به ذکر است که پرداخت عیدی به کارگرانی که کمتر از یک سال در کارگاه‌ها مشغول به کار بوده‌اند، نیز الزامی است. بر اساس تبصره یک ماده واحده در مصوبه مرتبط، مبلغ پرداختی به کارگران با کمتر از یک سال سابقه کار، بر اساس معیار ۶۰ روز مزد و نسبت به تعداد ایام کارکرد در سال محاسبه می‌شود.

تمام کارگران مشمول قوانین کار، بدون توجه به نوع کارگاه یا جایگاه شغلی‌شان، از جمله کارگران دولتی، خصوصی، تعاونی، صنعتی، کشاورزی و خدماتی، حق دریافت عیدی و پاداش سالانه را دارند. میزان این پرداختی بر اساس حداقل دو برابر و حداکثر سه برابر مصوبه حقوق پایه شورای عالی کار محاسبه می‌شود. کارفرمایان نیز موظف به پرداخت این مبالغ به کارکنان خود در دو ماه به عنوان حداقل عیدی و در سه ماه به عنوان حداکثر عیدی و پاداش سالانه هستند.

در تاریخ ۲۹ اسفند سال گذشته، شورای عالی کار در جلسه تعیین دستمزد، حداقل دستمزد کارگران را برای سال ۱۴۰۲ با ۲۷ درصد افزایش تصویب کرد. این افزایش باعث افزایش حداقل دستمزد ماهیانه کارگران به ۵ میلیون و ۳۰۸ هزار و ۲۸۲ تومان شد. با در نظر گرفتن فرمول حداقل و حداکثر عیدی، کارگران امسال می‌توانند حداقل ۱۰ میلیون و ۶۱۶ هزار و ۵۶۴ تومان و حداکثر ۱۵ میلیون و ۹۲۴ هزار و ۸۴۶ تومان عیدی و پاداش را دریافت کنند.

بسیاری از افراد و مقامات کارگری نیز تأکید دارند که پرداخت سریع‌تر عیدی و پاداش به کارگران، کمک به معیشت و حفظ قدرت خرید آنها می‌کند. آنها معتقدند که این اقدام به تأمین مایحتاج و اقلام مصرفی کارگران کمک زیادی خواهد کرد. همچنین، این افراد بر این باورند که اگر کارفرمایان عیدی کارگران را زودتر پرداخت کنند، از شلوغی و ازدحام بانک‌ها در آخر سال جلوگیری خواهد شد.

میزان عیدی بر اساس مدت قرارداد و کارکرد کارگران متفاوت است و به تعداد روزهای کاری و سنوات آنها بستگی دارد. همچنین، قوانین مربوط به عیدی و پاداش کارگران ساعتی، پاره وقت، فصلی و حتی مستعفی و اخراجی نیز مقررات خاص خود را دارد.

بنا به ماده ۳۹ قانون کار، حقوق و مزایای کارگران پاره وقت بر اساس ساعات کار انجام شده محاسبه و پرداخت می‌شود. به عنوان مثال، اگر یک کارگر پاره وقت به دلیل عدم نیاز کارفرما، بحران‌های اقتصادی، بیماری یا شرایطی مشابه بیکار شود، کارفرما موظف است عیدی او را بر اساس ساعات کار انجام شده در مدت شش ماه پرداخت کند.

برای کارگران ساعتی که حقوق ماهیانه ثابت ندارند و دستمزد آنها متغیر است، میانگین حقوق سه ماه آخر خدمت آنها به عنوان مبنای محاسبه عیدی و پاداش قرار می‌گیرد.

کارگران کارگاه‌های فصلی و سایر کارگران مشمول، که کمتر از یک سال در کارگاه کار کرده‌اند، مبلغ پرداختی به عنوان عیدی و پاداش بر اساس مأخذ ۶۰ روز و نسبت به ایام کارکردشان در سال محاسبه می‌شود.

کارگران کارمزدی نیز مستحق دریافت مبلغی بر اساس میانگین کارمزد دریافتی آنها و به تناسب مدت ایام کارکرد در سال هستند.

همچنین، کارگرانی که در طول سال از خدمت مستعفی، اخراج یا بازنشسته می‌شوند، به نسبت مدت کارکرد و ماه‌های کاری مستحق دریافت عیدی و پاداش سالانه هستند.

هر چند مدتی که کارگر در مرخصی استعلاجی قرار دارد و مدت مرخصی به تایید سازمان تأمین اجتماعی رسیده باشد، در محاسبه عیدی و پاداش به عنوان جزو سابقه کاری او در نظر گرفته می‌شود.

در مورد کارگران در دوره آزمایشی، حقوق و مزایای آنها بر اساس مدت زمان این دوره محاسبه شده و کارفرما موظف به پرداخت آنها است.